Hagstones

Hagstones

Of ook wel heksenstenen, wensstenen, holy- holey- of adder stones of Odinstenen, allemaal namen voor hetzelfde mooie natuurfenomeen… stenen met een natuurlijk gat erin.

Een gat geslepen door de elementen maar vooral door water.

Water dat zich door eeuwen en eeuwen langzaam een weg heeft gevonden door de zachtere delen van een steen heen.

Hagstones zijn het gemakkelijkste te vinden op het stand of langs rivieren.
Hagstones zijn omgeven door mythes, bijgeloof en zijn zeer geliefde stenen van, zoals de Nederlandse naam al doet vermoeden, menig heks om de magische toepassingen die ze bieden.

What’s in a name… door naar de verschillende benameningen van deze stenen te kijken komen we stukje bij beetje meer te weten over de toepassingen en kenmerken van de hagstones.

Hagstones/Heksenstenen

Het woord HAG stamt uit hele oude tijden en brengt ons onder andere `mares` (nachtmerries)

hagetisse (v.; hagetissen, hagetisses) ‘heks’

Overgeleverde vormen
Middelnederlands hagetisse ‘heks’, Oudhoogduits hagazussa, hāzus, hāzissa (Duits Hexe), Oudengels hægtesse, hægts (Engels hag)

Oudgermaanse vorm
Waarschijnlijk *hagatusjō

Duiding/etymologie
Het tweede lid is waarschijnlijk hetzelfde als o.a. Noors dial. tysja ‘elf’, met een oorspronkelijke betekenis ‘tovenares’ o.i.d.

Het eerste lid is onduidelijk; misschien hetzelfde als haag, of anders een woord dat zo veel als ‘voortplanting’ betekent. Een hagetisse is dan `heggerijdster` een ‘bostovenares’ of een ‘sekstovenares’. Overigens is heks, net als Zweeds häxa, waarschijnlijk ontleend aan de Duitse vorm van hagetisse.

Met hagedis is het woord overigens niet verwant, maar wel enigszins verhaspeld.

Er werd in vroegere tijden gedacht dat ‘hags’ tijdens je slaap op je borstkas kwamen zitten en je zowel de adem als een goede nachtrust ontnamen.  

En je daarbij nog eens opscheepten met akelige dromen.
Uiteraard werden er meerdere dingen gedaan om deze wezens, of in sommige overleveringen behekste vrouwen, op afstand te houden.

Een hagstone rondom of aan het bed ophangen was daar een voorbeeld van.

De steen werd geacht de nachtmerrie-bezorgsters (de hag of de mare) af te schrikken en de slaper te beschermen.

Bescherming dus, een van de meest belangrijkste kenmerken van de hagstone.

Het idee erachter is dat magie geen vat heeft op stromend water.

De kracht van stromend water is door eeuwen en eeuwen heen in de steen geslepen en zodoende bezit het dezelfde eigenschap als stromend water zelf.
Zo beschermde de steen tegen ‘het boze oog’, betovering van heksen, blikseminslag, vloeken en bepaalde fysieke aandoeningen, ziekten en ongeluk.

Niet voor niets schijnt het dan ook dat hagstones  dan ook geregeld werden opgehangen in de stal van het vee en bevestigd aan boten van vissers om onheil af te weren.
Een ladder van hagstones, meerdere hagstones aan een koord onder elkaar geknoopt, werden wel langs de deurpost gehangen om dezelfde reden.

En ook zie je de hagstone wel bevestigd aan een (oude) sleutel om afwerende magie, om huis en haard te beschermen, toe te passen.
Een hagstone om de hals dragen als amulet is uiteraard een goed idee om akeligheid op afstand te houden en geluk bij je te dragen.

Adderstones

Deze term komt vanuit de oude tradities van de druïdes. Men zag de steen als gehard speeksel van meerdere slangen en was zeer hoog gewaardeerd om zijn magische krachten. Romeinse schrijver Pliny the Elder maakt er in zijn werk ‘Naturalis Historia’ (77-79 AD) vermelding van:

"There is a sort of egg in great repute among the Gauls, of which the Greek writers have made no mention. A vast number of serpents are twisted together in summer, and coiled up in an artificial knot by their saliva and slime; and this is called "the serpent's egg". The druids say that it is tossed in the air with hissings and must be caught in a cloak before it touches the earth. The person who thus intercepts it, flies on horseback; for the serpents will pursue him until prevented by intervening water. This egg, though bound in gold will swim against the stream. And the magi are cunning to conceal their frauds, they give out that this egg must be obtained at a certain age of the moon. I have seen that egg as large and as round as a common sized apple, in a chequered cartilaginous cover, and worn by the Druids. It is wonderfully extolled for gaining lawsuits, and access to kings. It is a badge which is worn with such ostentation, that I knew a Roman knight, a Vocontian, who was slain by the stupid emperor Claudius, merely because he wore it in his breast when a lawsuit was pending.”

In andere werelden kijken

Wanneer je door het gat in de steen kijkt zou je elfen en wezens in andere lagen kunnen zien. Vind je een hagstone op het strand dan zou je waternimfen, meerminnen en undines kunnen zien. Komt er een steen op je pad terwijl je in het bos bent? Dan zie je door het gat bosnimfen, gnomen en andere boomwezens van het bosrijk. Die entiteiten die wonen op de plek en bewegen door het gat van de steen op de plek waar je de steen vind worden door het gat zichtbaar.

Het weer

Er zijn verschillende stenen die worden genoemd als beschermers tegen onweer, denk aan fossiele zee-egels (Echinocorys vulgaris bijvoorbeeld), vuurstenen pijlen maar dus ook hagstones. In vroeger tijden kon men de herkomst van de verschillende stenen nog niet wetenschappelijk uitleggen en kregen ze kenmerken en eigenschappen mee die onder andere te maken hadden met het beschermen tegen blikseminslag.   

Daarnaast worden de stenen ook gebruikt voor weer-magie. Een hagstone aan een (rood) koord dat boven het hoofd richting donkere wolken word rondgeslingerd zou ervoor zorgen dat de wolken zich oplossen en verdwijnen.

Odinstenen

Veel van de bovengenoemde gebruiken kennen we uit bronnen uit Engeland, Ierland en Wales.

Zo ook de legende van de Odinsteen uit Stennes, Orkney Islands, Schotland.

Op de afbeelding de staande steen aan de rechterkant. Deze steen lag (nadruk op lag, want in 1814 is hij neergehaald en vernietigd) niet ver van de Stennes  staande stenen cirkel die al van 3000 jaar voor onze jaartelling dateert.
De bevolking van het eiland gebruikte deze steen om eden en geloften af te leggen en de Odin Eed te zweren, bijvoorbeeld bij huwelijken.

Man en vrouw gaven elkaar door de opening in de steen elkaar de hand en spraken zo hun geloften uit .

Het gebruik van de steen als ‘eed-steen’ doet denken aan de ‘eed-ring’ die in veel heidense tempels werd gehouden en werd gebruikt om eden af te leggen.

De ring, die gesmeed en gewijd was aan specifieke goden als Odin en Thor (Wodan en Donar), werd vastgehouden wanneer men de eed uitsprak.

Hierdoor werden ook de goden deel van de eed.
De oneindigheid van de cirkel lijkt me daarbij een belangrijke factor.

Zolang de ring heel was bleef de eed staan, eenmaal de eed gebroken, zo ook de ring en vice versa.

Uiteraard doet de Odinsteen ook denken aan het feit dat de Germaans/Noorse God Odin slechts 1 oog had.

Het andere oog offerde hij op om meer wijsheid te verkrijgen. De steen heeft ook maar één  ‘oog’.

Holy of Holey stones - Vagina van Moeder Aarde

Een ander veel voorkomend genoemd aspect van de hagstones is de symboliek als heilige vagina van Moeder Aarde.

De vorm laat niet veel aan de verbeelding over.
De ronde opening staat symbool voor de cyclus, de eenheid, het wiel en de Godin.

We zien hier dat een hagstone een verkleinde, bijna gecomprimeerde  vorm is van waar men op grotere schaal in de natuur ook gebruik van maakt.

Op plekken waar zich grote natuurlijke hagstones bevonden, maar bijvoorbeeld ook gaten in bomen of holen door de aarde zelf werden gebruikt bij rituelen die te maken hadden met vruchtbaarheid en zegeningen.

Pasgeborenen werden door de opening gehaald om ze ook in rituele setting in de wereld welkom te heten en een zegen te vragen voor het nieuw geboren leven.

De ‘Mên-an-Tol’ formatie in Cornwall is bijvoorbeeld een bekend megalithische plaats met een natuurlijke grote steen met een gat, waar men overgangs- vruchtbaarheids- en helingsrituelen uitvoert/uitvoerde.  

Het dragen van een hagstone zou vruchtbaarheid stimuleren.
En het plaatsen van een tweede steen, takje of ander voorwerp in de opening van de hagstone zou je kunnen zien als ‘bevruchting’ en gebruiken in rituelen.

Heling

Zo in het groot, zoals hierboven beschreven, zo ook in het klein.

De hagstones worden ook wel gebruikt als instrument om te helen. Met de steen op of boven een zieke of aangedane plek bewegen zou de ziekte door het gat laten verdwijnen. Het dragen van een hagstone zou je wederom beschermen tegen ziekte.