Heide

Heide is een prachtige, kleinbloemige dwergstruik, nietwaar? Het is interessant dat het woord 'heiden' afkomstig is van heidebewoners. Hoe mooi de heide ook is, ik bezoek het niet graag vanwege de adders die er leven; ik ben er werkelijk doodsbang voor. Maar van een afstand is er genoeg over te vertellen.

Een andere redenering voor de naam 'heide' is dat de Latijnse naam voor struikheide, Calluna vulgaris, 'schoonmaken' betekent. Sommige mensen denken dat de plant deze naam heeft gekregen omdat er vroeger bezems van werden gemaakt. Anderen vinden het logischer dat de naam verwijst naar de reinigende werking die het op mensen zou hebben. 'Vulgaris' betekent 'gewoon'.

Heide behoort officieel niet tot de farmacopee, maar wordt in de volksgeneeskunde succesvol gebruikt voor de behandeling van vele ziekten.

De geneeskrachtige werking van heide komt voort uit de chemische samenstelling van de bloemen en scheuten. Soms worden de wortels gebruikt in de traditionele volksgeneeskunde, maar meestal zijn het de bovengrondse delen. De bloemen die op de scheuten groeien, worden als het meest waardevol beschouwd. Ze bevatten:

- Flavonoïden, zoals quercetine en zijn derivaten, met ontstekingsremmende en antioxidatieve eigenschappen.
- Fytosterolen, plantenhormoonachtige stoffen met steroïdevervangende eigenschappen.
- Organische zuren, voornamelijk chlorogeenzuur en cafeïnezuur. Chlorogeenzuur vermindert het risico op hart- en vaatziekten, werkt tegen Staphylococcus aureus en E. coli, en heeft hepatoprotectieve en antitumoreigenschappen. Cafeïnezuur heeft ontstekingsremmende en immunomodulerende eigenschappen en remt carcinogenese.
- Glycosiden, vooral arbutine, een natuurlijk antisepticum. In de cosmetologie wordt het gebruikt om de huid lichter te maken, maar afkooksels en extracten worden ook toegepast voor hun geneeskrachtige eigenschappen.

Tannines, vitaminen en mineralen zijn betrokken bij verschillende biochemische processen in het lichaam.

Heide staat bekend om zijn geneeskrachtige eigenschappen, waarvan vele wetenschappelijk zijn onderbouwd. Het bevordert de uitscheiding van overtollig urinezuur en heeft ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen, wat het nuttig maakt voor nierziekten en jicht. Het kan ook zwellingen verminderen en heeft slijmoplossende eigenschappen, waardoor het effectief is bij infecties en aandoeningen van de luchtwegen. Daarnaast zou het de bloedstolling kunnen verbeteren.

Heide heeft een mild kalmerend effect en kan helpen bij slaapstoornissen. De tannines en andere verbindingen in de plant hebben samentrekkende en beschermende eigenschappen. Dit maakt het een waardevolle grondstof in de farmaceutische industrie voor de productie van medicijnen, waaronder die voor de behandeling van maag- en darmklachten. Vanwege het hoge glycosidegehalte wordt heide ook gebruikt voor medicijnen die het hart- en vaatstelsel stimuleren. Extracten worden eveneens toegepast bij de behandeling van ontstekingsziekten van de mond.

Zwangere vrouwen die last hebben van zwellingen en nierproblemen door de druk van de groeiende baarmoeder kunnen beter geen kant-en-klare geneesmiddelen nemen vanwege mogelijke negatieve effecten op de baby. Heide heeft echter geen contra-indicaties en verlicht ontstekingen en heeft een mild diuretisch effect, wat helpt bij het bestrijden van pyelonefritis en het verminderen van zwellingen.

Het is niet aan te raden om infusies en afkooksels van heide en honing aan jonge kinderen te geven vanwege het risico op allergische reacties. Begin met het introduceren van deze middelen pas wanneer het kind ten minste 3 jaar oud is. Dan kan heidethee als een mild kalmeringsmiddel aan licht rusteloze kinderen worden gegeven.

Heide wordt gebruikt om aandoeningen van de luchtwegen te behandelen. Ondanks dat heide nog steeds onderwerp van studie is en nog niet officieel erkend is als kruidengeneesmiddel, wordt het al eeuwenlang in de traditionele geneeskunde toegepast. Heide kan helpen bij verschillende kwalen, waaronder:

Blaas- en nierontsteking, chronische pyelonefritis. Voor deze aandoeningen wordt een afkooksel bereid door twee theelepels droog gemalen materiaal met een glas vers gekookt water te overgieten en dit vijftien minuten in een waterbad te laten trekken; daarna laat men het onder een deksel afkoelen. Dit middel wordt gedurende de dag in kleine hoeveelheden gedronken.

Ontstekingsziekten van de gewrichten, zoals artritis, reuma en polyartritis. Hetzelfde afkooksel kan gedronken worden, maar voor deze aandoeningen worden ook kompressen gebruikt. Men neemt één eetlepel droge bloemen voor 300 ml kokend water en laat dit twee uur in een thermoskan trekken. Een kompres wordt gemaakt van meerdere lagen gaas, dat in het warme aftreksel wordt gedoopt, licht uitgewrongen en op de ontstoken gewrichten gelegd, vastgezet met een elastisch verband en bedekt met een wollen doek of sjaal. Het kompres blijft 30 tot 60 minuten zitten en de procedure wordt dagelijks herhaald.

Stomatitis en ontstekingsziekten van het tandvlees of de tong. Het afkooksel wordt als volgt bereid: twee eetlepels gedroogde bloemen overgieten met 0,4 liter kokend water, vijftien minuten op een waterbad laten staan en laten afkoelen. Dit geconcentreerde afkooksel wordt gebruikt om elke 2 tot 3 uur de keel en mond te spoelen. Ook kan men een tandheelkundig bad nemen door de vloeistof in de mond te gieten en deze 3 tot 5 minuten te houden, waarna men het uitspuugt, een nieuwe portie neemt en de procedure herhaalt.

Angina, tonsillitis en andere keelproblemen kunnen worden behandeld met een warm afkooksel van heide voor gorgelen. Bij bronchiale astma en luchtweginfecties wordt heidethee als volgt bereid: een theelepel bladeren en bloemen wordt overgoten met een glas kokend water en 10-15 minuten gelaten om te trekken. Het wordt aanbevolen om 's avonds een kopje te drinken vanwege het kalmerende effect, maar niet direct voor het slapengaan vanwege het diuretische effect. Drink de thee een paar uur voor het naar bed gaan. Bij colitis, diarree en buikpijn gerelateerd aan het prikkelbare darm syndroom, is het ook raadzaam om heidethee te drinken - niet meer dan één kopje per dag. Voor een diuretisch effect, gebruik 100 ml heidehoning bereid volgens het beschreven recept. Dit wordt ook beschouwd als effectief voor het verwijderen van blaas- en nierstenen, mits deze klein zijn. Bij zenuwaandoeningen, huidaandoeningen, artritis en reuma worden baden met heide aanbevolen. Deze vereisen een grote hoeveelheid heide-infusie. Voor de bereiding, neem een half kopje gedroogde bloemen voor 5 liter net gekookt heet water. Laat het mengsel een half uur staan, zeef het door een gaasfilter en voeg het toe aan het bad. De badtijd mag niet langer zijn dan 20 minuten en wordt bij voorkeur 's avonds gedaan, dagelijks, omdat er geen bijwerkingen zijn. Voor huidaandoeningen kan droog heidepoeder worden gebruikt. Zowel bloemen als bladeren worden tot bijna stof vermalen en op niet-genezende wonden gestrooid, bedekt met een steriel verband. Heidepoeder fungeert als een natuurlijk antibioticum en de procedure wordt dagelijks herhaald tot de wond geneest. Heidepoeder kan ook worden gemengd in medicinale zalven.

De eerder genoemde kompressen zijn ook effectief bij allergische huiduitslag, dermatitis en eczeem. Ze worden gezien als een effectieve behandeling voor herpes, brandwonden en oppervlakkige verwondingen.

Heidehoning, een bijenproduct en geen plantaardige drank, kan dienen als een verzachtend middel. Neem simpelweg één lepel per dag, bij voorkeur 's avonds.

Heidesap, gemaakt van verse in plaats van gedroogde grondstoffen, wordt in de volksgeneeskunde gebruikt. Het wordt voornamelijk gebruikt om mee te gorgelen bij keelpijn en voor de behandeling van stomatitis en tandvleesontsteking. Het wordt ook intern genomen en wordt beschouwd als een effectief middel om de bloedsuikerspiegel te normaliseren. Daarnaast kan het extern worden toegepast bij de behandeling van bindvliesontsteking.

Heidehoning heeft tevens een kalmerend effect en kan zelfs als een mild slaapmiddel worden ingezet. Het heeft een verjongende werking en zorgt voor een energieboost.

Heide wordt gezien als een veilige plant die zelden allergische reacties veroorzaakt, maar een allergie is niet volledig uit te sluiten. Daarom moet bij het optreden van overgevoeligheidssymptomen (zoals huiduitslag of zwelling) het gebruik onmiddellijk worden gestaakt.

Heidekruiden en afkooksels zijn niet aanbevolen bij constipatie omdat ze de situatie kunnen verergeren. Om dezelfde reden zijn ze ook af te raden bij gastritis met een lage zuurgraad, aangezien ze de zuurgraad nog verder kunnen verlagen. 

Bij grote nier- of blaasstenen zijn heidegebaseerde remedies niet aanbevolen, omdat ze de stenen niet verwijderen, maar juist verstopping van de kanalen kunnen veroorzaken.

Heide is evenmin geschikt voor gastritis en maagzweren, vooral als deze aandoeningen verergerd zijn. Over het algemeen is het belangrijk om uw arts te raadplegen voordat u een van de genoemde remedies gebruikt.

Heide is zeer populair in Noorwegen en wordt beschouwd als een bloem van geluk en is tevens een symbool van jeugd en onsterfelijkheid. Men geloofde vroeger dat deze bloemen zelfs ernstige bloedingen konden stelpen.

Heide werd ook gebruikt in Slavische rituelen, maar werd geoogst lang voordat het bloeide. Jonge scheuten moesten op paasavond worden afgesneden en in de oven worden verbrand voor geluk. De takjes werden ook als talisman gebruikt; ze werden tussen planken geplaatst of aan het plafond gehangen.

Net als elk kruid, wordt heide toegeschreven met magische krachten. Er werd lang geloofd dat een meisje dat een takje van deze plant in haar handtas droeg, zichzelf gelukkig kon beschermen tegen verkrachting.

In de oudheid werd witte heide toegeschreven met speciale beschermende eigenschappen. Men dacht dat het niet alleen geluk bracht, maar ook vrouwen beschermde tegen verkrachting.

Volgens oude legendes, als men naar een plek ging waar men verwend kon worden, zou men een paar takjes heide in de zak moeten stoppen, verborgen zodat niemand het zag. Dit ritueel werd ook uitgevoerd om geluk te brengen bij ontmoetingen. Sommige oude teksten beweren dat het dragen van heide in de portemonnee de hoeveelheid geld zou vermeerderen.

Er werd geloofd dat als een huis voortdurend problemen had, niet geventileerd kon worden, of regelmatig last had van bedwantsen en vlooien, dit te wijten was aan hekserij. Het gebruik van heide werd gezien als de enige remedie - dit moest meerdere keren worden uitgevoerd, beginnend op de eerste nacht van de volle maan, gevolgd door nog vier keer met tussenpozen van twee nachten.

Het ritueel gaat als volgt. Neem meerdere witte borden, één voor elke ruimte (inclusief het toilet, de waskamer en de opslagruimte). Op elk bord leg je een hoopje gedroogde heide. Beginnend bij de voordeur, beweeg je tegen de klok in. In elke kamer brand je een schoteltje met heide en loop je drie keer rond, ook tegen de klok in. Daarna laat je het schoteltje met de smeulende heide achter in de hoek rechts van de deur. Vervolgens herhaal je de procedure in de volgende kamer, en zo verder. Vroeg in de ochtend verzamel je alle borden, waarop dan alleen nog as van de heide ligt. Deze as wordt uitgestrooid over een veld dicht bij het huis. Deze procedure wordt de volgende dagen herhaald.

Er wordt ook geloofd dat heide gebruikt kan worden om regen op te wekken. Of dit waar is, mag iedereen voor zichzelf bepalen. De therapeutische eigenschappen van heide zijn echter onbetwistbaar en wetenschappelijk bewezen.

Heide kent een rijke folklore in Schotland. Volgens de legende was een vrouw genaamd Malvina verloofd met Oscar, een krijger die sneuvelde in de strijd. Ze ontving het droevige nieuws via een boodschapper, die haar heidebloemen bracht als teken van Oscar's liefde.

Men zegt dat de bloemen oorspronkelijk felroze waren, maar wit kleurden door haar tranen. Ondanks haar verdriet wenste Malvina iedereen geluk, voorspoed en liefde.

Het is aannemelijk dat de Victorianen Schotse tradities overnamen, waaronder mogelijk deze legende die verbonden is met de symboliek van de bloem. Witte heide wordt nog steeds gezien als een brenger van geluk, en velen plukken het wanneer ze het vinden.

Het is opmerkelijk hoe bloemen symbolische betekenissen hebben gekregen in diverse culturen wereldwijd. Hier volgen enkele voorbeelden:

Beschermingssymbool - Witte heide werd als talisman gebruikt tegen geweldsmisdrijven. Een Schotse legende zegt dat ze niet groeien op plekken waar bloed is vergoten en men gelooft dat ze bloeien op plaatsen bezocht door feeën.
Geluksymbool - In Schotland is het gebruikelijk om een takje heide in het bruidsboeket te verwerken, als teken van voorspoed in het huwelijk. De 'Schotse Heide' kreeg bekendheid in de 16e eeuw toen een Schotse clan een veldslag won, naar verluidt door witte heide in hun mutsen te dragen, wat de associatie met geluk versterkte. In de Victoriaanse tijd was heide zeldzaam, waardoor het vinden ervan geluk bracht.
Balans - Het dragen van roze heide zou evenwicht brengen in een relatie, ongeacht of deze begint of eindigt.
Zuiverheid en verfijning - Rode heide zou bezoedeld zijn door het bloed uit wrede clanoorlogen in Schotland, maar witte heide bleef naar men aanneemt zuiver. Uiteindelijk werd de bloem zelf, ongeacht de kleur, een symbool van zuiverheid. Deze bloemen gedijen in moeras- en heidegebieden en behouden hun etherische schoonheid.

In bepaalde contexten symboliseren heidestruiken eenzaamheid en innerlijke genezing. Sommigen zien de bloei zelfs als een teken van vertrouwen en onafhankelijkheid, omdat deze in de meest uitdagende omgevingen kan groeien.

 kruiden en raadpleeg altijd een arts!

Heide kent ook specifieke betekenissen afhankelijk van de kleur:

Paarse heide staat voor schoonheid, bewondering en eenzaamheid.
Roze heide symboliseert geluk.
Witte heide staat voor bescherming tegen gevaar.
Rode heide wordt vaak geassocieerd met ongeluk omdat het de kleur van bloed is.

Disclaimer: Initieer nooit zelfstandig gebruik en raadpleeg altijd een arts.