Fostare

FOSTA

Het was in 2011 dus al aardig wat jaartjes geleden toen ze voor het eerst tot mij kwam.Of was het verbeelding? Een manifestatie van mijn rijke fantasie? – heb ik mij toen regelmatig afgevraagd…Feit bleef wel dat ik maar aangetrokken bleef tot die ene plek aan de Waddenzee waar de Zee me in mijn eigen cadans bracht, het land me droeg als de schouders van mijn voorouders en de lucht leek te sidderen van overvloedig gedragen wijsheid.Ik struinde er vaak rond om tot mezelf te komen, om me te verwonderen en om me te verbinden.En dat doe ik nu nog steeds want het licht is daar licht, het geluid en de geur oer en alles volgt z`n eigen perfecte ritme waar ik zelf op die plek gemakkelijk onderdeel van wordt.Heftige emoties zoals verdriet, frustratie en boosheid lossen zodanig op in dat subtiele veld van oerkracht dat er weer balans kan komen en gevoelens van vreugde worden versterkt en gedragen waardoor ik keer op keer een diepe, nederige dankbaarheid voel.Helderheid is wat ik keer op keer ontving wanneer ik met grote en kleine vraagstukken zo noordelijk mogelijk toog en dat kon zich nog dagenlang doorzetten.En elke keer was er die stem, dat innerlijk weten, aan de rand van bewustzijn…`Mijn naam is Vostara`Ik besloot dit thuis aan een onderzoekje te onderwerpen waar google mij snel liet weten dat er helemaal geen zoekresultaten waren.Toch mijn fantasie dus! Maar het liet me niet echt los en in de zomer van 2019 bedacht ik dat ik na al die jaren misschien gewoon alleen eens moest luisteren.En op een dag tijdens de hittegolf van dat jaar zocht ik `s avonds na het werk mijn plek aan de Waddenzee.Omringd door de elementen luisterde ik, en herkende opnieuw in de echo van de golven die over mijn voeten rolden, de naam; `Vostara` Ik besloot het te laten… ware het niet dat ik nog geen twee dagen later wandelroutes zocht en iets las over het dorpje Westergeest wat voorheen Fosterahiem had geheten. Het `hiem` van Fostera…

`Fostare een vergeten Godin` las ik in een artikel op internet toen ik was gaan zoeken.En alles viel op z’n plek en klikte in.Een Godin dus… ik heb er behalve de Noords/Germaanse vertellingen eigenlijk nooit veel mee op gehad, ook als heks niet.Wel voel ik mij erg verbonden met mijn voorouders die mij via dna en overlevering mijn voorliefde voor oude streekgebonden gebruiken hebben bijgebracht. En daar hoort deze Godin ook bij… want of ik het nu wil of niet… Fostare zit in mijn bloed!Wat een rijkdom!

FOSTA – FOSTARE- FOSTARA – FOSTERA

Uiteraard ging ik met deze nieuwe informatie op onderzoek uit.Mijn hart maakte een sprongetje toen er via google wel zoekresultaten verschenen.Maar heel veel haalde ik er nou ook weer niet uit. Prachtig vond ik het verhaal van Ineke Bergman, ook zij is geroepen door Fostare en beschrijft heel mooi hoe ze door de christelijke laag heen de energie van Fostare kon voelen bij de Willibrordusput in Heiloo.Het leek mij logisch dat ik het wiel niet opnieuw hoefde uit te vinden en ik startte mijn eigen ontdekkingsreis dan ook bij het witte kerkje van Heiloo.Dit kerkje is gebouwd op heidense grond, bij opgravingen is een zonnetempel gevonden in de vorm van een hoefijzer.Bij het kerkje ligt de Willibrordusput genoemd naar Willibrord na de kerstening maar aannemelijk is dat de put oorspronkelijk een heidense bron is met geneeskrachtig water. Er zou zelfs een offersteen zijn gevonden welke in ieder geval aanwijst tot goden verering. De waterput ligt er op een druk kruispunt toch sereen en statig bij. Ik voel een heleboel dingen als ik daar in stilte rondloop en een kijkje neem bij de put maar helaas voor mij geen Fosta. Wel vind ik naast de put een heksensteen die ik vanaf dat moment mijn Fosta steen noem en regelmatig draag én kreeg ik op mijn vervolgreis de indringende boodschap dat Fosta voor mij niet te vinden is in de voetsporen van een ander. Ik besloot toen ook prompt om voorlopig mijn kennis niet uit boeken of google te halen maar te voelen wat er uit de energie van een plek te halen is en dat bracht mij intuïtief een stukje dichter bij huis.

FERWERD/FERWERT/FOSWERT

In deze zelfde periode werd ik me bewust van de behoefte om meer te weten te komen over mijn voorouders van vaders kant. Wegens omstandigheden waren deze grootouders nooit actief aanwezig in mijn leven en ik kreeg meer en meer het gevoel de balans te moeten herstellen. Nu zij beide niet meer in leven zijn leek het mij een logische stap om het graf te gaan bezoeken en op een dag reed ik naar Ferwerd waar zij bij de kerk begraven liggen. Dit werd een kleine trip down memory lane… Toen ik mijn auto parkeerde op het mooie historische Vrijhof gleden mijn ogen als vanzelf naar het huisje in de hoek van het hofje.Daar had ik als kind gelogeerd bij mijn oom en tante en nichten en neef en de herinneringen schoten in mijn bewustzijn zoals de lente uit de winter barst.Ik hield het gevoel van onbezorgd geluk vast toen ik automatisch naar de voordeur liep. Ik weet dat mijn oom en tante daar allang niet meer wonen maar ineens kon ik me het zware gevoel en geluid van hun deurklopper weer herinneren en onderdrukte de impuls om zomaar aan te kloppen bij vreemden. Ik schrok een beetje toen de deur openzwaaide en er iemand met een enorme bos bloemen in de deuropening verscheen. Het knusse huisje van mijn oom en tante was een bloemenzaak geworden!En ik mocht even rondkijken… Met een prachtige bos zonnebloemen en een dankbaar hart wandelde ik even later richting begraafplaats.En na een poosje zoeken vond ik het graf rond de kerk op terp van Ferwerd.Het dorp Ferwerd is mij niet onbekend, ik ben er vlakbij opgegroeid, heb er vrienden wonen en een gedeelte van mijn roots liggen daar en tóch was het mij nooit eerder opgevallen…

FOS-WERT…. Foswert is voor mij voornamelijk bekend als naam voor het verzorgingshuis te Ferwerd waar ik zelfs in mijn jongere jaren wel eens een dienstje heb gedraaid.Is dit een verwijzing naar Fosta?Ik vond het volgende; tussen Ferwerd en Wanswerd heeft het klooster Foswert gelegen. Dit klooster is in 1580 met de grond gelijk gemaakt. Foswert betekent de wierde (terp) van Fosta.Voor mij een aanwijzing dat Fostare wel degelijk aanwezig is geweest in de levens van mijn verre voorouders.Maar hoe zit het dan met de terp waarop de huidige (gereformeerde) kerk en begraafplaats zich bevinden?In vele onderzoeken komt naar voren dat overblijfselen van heidense tempels veelal bij (heilige) waterbronnen gevonden worden.Op het Vrijhof was zo`n bron! Zou ik mogen suggereren dat de huidige kerk gebouwd is op een heilige tempel ter ere van Fosta?En dat mijn grootouders begraven zijn in aan Fosta gewijde grond?Het enige dat ik tot op heden heb kunnen vinden is dat Ferwerd in de 8e eeuw een houten kerkje had wat in die tijd als oudste kerkje van Friesland werd aangemerkt, vanuit hier werden andere kerken in de omgeving gesticht. Het houten kerkje werd vervangen door een tufstenen exemplaar in de 11e eeuw welke weer vervangen is door de huidige kerk in de 15e eeuw.Vanuit Ferwerd vond de kerstening in de rest van de omgeving plaats, het is dus heel aannemelijk dat de terp waarop de huidige gereformeerde kerk staat, dezelfde plek is geweest voor in ieder geval een heidens heiligdom!

AMELAND/FOSTALAND/FOSLAND

Wat de terp Foswert betreft; deze ligt aan de andere kant (zuidelijk) van het dorp, iets meer landinwaarts.En hierop heeft tot in de middeleeuwen het klooster, wat later Bethanië genoemd werd, gestaan. Volgens overlevering lag dit klooster eerst op Ameland. Het klooster zou gebouwd zijn in 866 en in 1109 verplaatst naar de Fosta wierde aan vaste wal omdat de bewoners op het eiland zwaar te lijden hadden van zeerovers.Volgens kroniek van Okko van Scharl werd het klooster gebouwd op de plaats van een Fosta tempel.Van beide is helaas nog nooit wat terug gevonden. Toch zijn er secundaire aanwijzingen dat de tempel en later het klooster in Nes op Ameland gelegen moet hebben.Geschiedkundige Herre Halbertsma leidt dit ondermeer af uit oude sagen en het feit dat de kerk te Nes en het klooster Foswert op vaste wal beide Johannes de Doper als patroon hadden en dat het klooster uitgestrekte landerijen op Ameland bezat.Daarnaast is er in 1952 een onderzoek geweest naar de fundering van een verdwenen kerk te Nes. Het betrof een zwerfkeienfundering van een tufstenen zaalkerkje wat wijst op een ontstaan voor de 12e eeuw. Zou het daarvoor een Fosta heiligdom zijn geweest?In ieder geval ligt de Willibrordusdobbe met z`n heilige water er vlakbij!Deze Willibrordusdobbe ligt dus in de buurt van de mogelijke locatie van de Fosta-tempel, én de bron wordt in de volksoverlevering verbonden met de heidense koning Redbad. Deze Redbad heeft ook een band met de god Fosite.Verklaarbaar wordt dan waarom er bij de Willibrordusdobbe een bord staat met het opschrift; Heilig waterHet plasje water waar jullie nu bij staan was eens een heilige bron, gewijd aan Fosite, de god van het recht. Wie er water uitschepte, mocht niets zeggen. Ook het land er omheen en het vee dat er graasde, waren heilig. Fosite, een blonde god uit de Germaanse mythologie, was een groot vrederechter. Hij had een paleis met zuilen van rood goud en een zilveren dak.Tijdens een storm in het jaar 698 strandde een schip van de monnik Willibrord op Fositeland. Hij had tevergeefs een poging gedaan om de Denen tot het Christendom te bekeren en was op weg naar Utrecht.Willibrord doopte een paar leerlingen in de bron en slachtte heilige koeien. De eilanders maakten zich daar vreselijk kwaad over en brachten Willibrord en zijn volgelingen naar hun koning Redbad.Drie dagen lang is er over het lot van de gevangenen geloot om te zien wat de goden wilden. Eén van de reisgenoten werd het slachtoffer en werd gedood. Willibrord moest vertrekken. Deze plas heet nu dan ook de Willibrordusdobbe.

Maar in mijn wereld waarin Fosta een stem begint te krijgen heb ik het toch wat moeilijk met alle tegensprekende verhalen betreffende God of Godin. Heb ik nu te maken met een tweeslachtige godheid of zijn het separate toevalligheden waar ik op stuit?

FOSTA EN FOSITE

De naam Fosite lijkt verdacht veel op die van de Germaanse god Forseti. In andere bronnen uit de 16e 17e en 18e eeuw worden ook nog de namen van de god Foste, Phoseta en de godin Phoseta, Fosta en Vosta genoemd. Volgens onderzoeker Willy Krogmann zijn al deze namen terug te voeren op de god Fosite die in de Vita Sancti Willibrordi genoemd wordt.Toch is Fostaland en Fosetiland niet hetzelfde. Krogmann heeft aangetoond dat Fostaland om Ameland gaat en Fositesland om Helgoland waar opvallend genoeg ook heilige bronnen waren.Voor mij reden om verder te pluizen.Fosite of Forseti is in de Germaanse Mythologie een Noordse god gewijd aan de rechtspraak. Aangenomen wordt dat de noordelijke cultus van de god die in het Oudnoors Forseti en later Forsete werd genoemd in verband staat met een soortgelijke cultus in de Friese wereld, waar de god opduikt onder de naam Fosite of Fosete.De taalkundige Hans Kuhn heeft op grond van de regels van de klankverschuiving in de Germaanse talen aannemelijk gemaakt dat de Friese naam is ontleend aan de Griekse godennaam Poseidon; dit moet naar zijn idee al zijn gebeurd voordat deze klankverschuiving plaatsvond, mogelijk als gevolg van de Griekse barnsteenhandel rond Helgoland. Inderdaad werd Poseidon in het gebied van de Limes vereerd als een riviergod. De Noorse verering van Forseti vond waarschijnlijk zijn oorsprong in Friesland via de handel overzee. De Noordse naam is kennelijk een volksetymologie en betekent "voorzitter" (Latijn: praeses).Volgens de oud germanist Jan de Vries waren de culturele betrekkingen tussen Friesland en Zuid-Noorwegen rond het jaar 700 sterk genoeg dat de Fosite-cultus zich noordwaarts naar de Oslofjord had kunnen uitbreiden. Mogelijk is de taalkundige vorm echter beïnvloed door het Schots Gaelische Fearsithe ("vredestichter", "man van vrede").De god wordt binnen de Friese context zowel Fosite als Fosete genoemd. Over zijn precieze plaats binnen de Friese mythologie is weinig bekend. Volgens sommige theorieën zou hij als god van het recht identitiek zijn geweest aan de god "Mars Thingsus", de god van het Ding (rechtswetenschappen), die in een aantal Engelse inscripties van Friese huursoldaten uit de derde eeuw wordt genoemd. Deze god wordt algemeen geïdentificeerd met de hemelgod Tiwaz die in de Noordse mythologie overeenkomt met Tyr (zoon van Odin en Frigg). Van deze laatste wordt vermoed dat hij in het oorspronkelijke geloof van de Indo europeanen de hoogste plaats innam. Andere theorieën stellen hem gelijk aan de Noordse zeegod Njord of aan diens vermoedelijke voorgangster, de vruchtbaarheidsgodin Nerthus. Ook zijn er pogingen ondernomen om Fosite te identificeren met Fro Ing, die meestal wordt geassocieerd met vruchtbaarheid en de zee. De historicus Reinhard Wenskus koppelt Fosite aan een andere godin die eveneens uit het Friese gebied naar het noorden kwam, namelijk Hludana of Hlódyn.Fosite wordt soms in verband gebracht met de sage van de twaalf asega`s, ook wel de sage van de rechtsvinding genoemd. De bewijzen hiervoor zijn echter dun.Duidelijk wordt mij wel dat er geen eenduidige antwoorden te vinden zijn en ik begin het aannemelijk te vinden dat we het zouden kunnen hebben over een godenpaar net zoals Freyr en Freya dat zijn.In die zin zou Fosite de mannelijke helft van Fosta kunnen zijn. Net als Fosite wordt Fosta in verband gebracht met de godin Nerthus/Hertha.Ik las ook dat ze in verband gebracht wordt met Vesta maar als ik mijn intuïtie laat spreken dan zou ik Fosta persoonlijk nog het meest in verband brengen met Freya.

Het antwoord op de vraag of er in de oude tijd nu een god óf een godin werd vereerd op de Wadden zal ook ik jullie schuldig moeten blijven.Feit is wel dat ik geroepen ben door een godin en geen god.Aannemelijk vind ik, wegens de overeenkomsten, dat het hier om een vredelievende doch rechtvaardige vruchtbaarheidsgodin gaat.

Fosta wordt op twee manieren beschreven, in de eerste versie zou zij zich bewapenen met een helm en heeft ze 5 pijlen vast in de ene hand en in de andere hand 3 korenaren. Zij doet met dit beeld wel wat denken aan de godin Demeter. Persoonlijk doet deze beeltenis mij ook denken aan een oude friese sage; `Fostadina en it gouden earizer`. Wat gaat over koningsdochter Fostadina welke zich tot grote woede van haar vader die het oude geloof nooit zou laten vallen in wil laten met het geloof wat Willibrord brengt. Zij werpt zich op als beschermelinge van christenen en laat gevangen genomen christenen vluchten.Haar straf zal niet mals zijn onder het regiem van koning Redbad maar zijn zoon Adgillis zorgt ervoor dat Fostadina alleen maar gedurende 1 dag met een doornenkroon op haar hoofd op het marktplein hoeft te staan. De gouden kap die koningsdochter Fostadina bij haar inhuldiging krijgt om de littekens van de doornenkroon te bedekken zou de herkomst zijn van het Friese oorijzer.

Een andere beeltenis van Fosta is die van een mooie blonde vrouw met blauwe ogen. Dit lijkt het meest op hoe ze tot mij kwam met haar vlammende blonde haren en ogen zo blauw of veranderlijk groen als de Waddenzee.In sommige werken vind ik steeds terug dat Fosta de gemalin zou zijn van Stavo (Thor) ook hier vind ik niet veel meer als deze opmerking. Toch vertoont ze wel weer gelijkenis met Sif de mij meer bekende vrouw van Thor. Ook zij is een godin van vruchtbaarheid en landbouw.

Fosta heb ik de afgelopen jaren gevoeld van Texel tot op Fanø, ze is aanwezig op en rondom de Wadden, het gebied van de Lauwerszee, het gebied van de Middelzee en grote delen van west Friesland.Ze wandelt met mij mee de seizoenen van het leven door en ondersteund mij momenteel op het pad van moeder naar crone en ik offer voor haar op moedernacht.Ik eer haar, ik houd van haar en ik heb de laatste jaren behoorlijk wat geschreven over haar omdat zij dat wilde.Zij laat mij weten dat het niet erg is dat ik al mijn werk ben kwijtgeraakt na mijn drama van computer hack.Het is tijd om op een andere manier verder te gaan zegt zij.We zitten op de piek van de golf die ons huidige leven voor altijd zal veranderen, we gaan van een naar buiten gericht bewustzijn naar een naar binnen gericht bewustzijn. Mijn gedichten en verhalen alleen zijn niet meer nodig en voldoende want we gaan naar een nieuwe tijd waarin we leren door te ervaren…En daar, laat Fosta weten, zal ik aanwezig zijn voor wie zich afstemt…